Uznanie rozwodu orzeczonego przez organ zagraniczny w świetle przepisów postępowania cywilnego

            Tematem przewodnim kolejnego wpisu na blogu, będzie sytuacja prawna podmiotów występujących przed polskim wymiarem sprawiedliwości w zakresie uznania rozstrzygnięć orzeczonych przez organy zagraniczne. Problematyka niezwykle rozległa, choć w pierwszej kolejności naturalnie kierująca nasze skojarzenia w stronę regulacji zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jak wynika z szacunkowych danych GUS-u, tylko w latach 2004-2020 liczba Polaków pozostających czasowo poza granicami kraju w celach zarobkowych wynosiła około 2 miliony 390 tysięcy osób[1] i już na pierwszy rzut oka można odnieść wrażenie, że w żaden sposób nie oddają one rzeczywistej skali emigracji zarobkowej Polaków. W praktyce bowiem bardzo rzadko zdarza się, aby w kręgu rodzinnym czy wśród najbliższych znajomych nie było osób kierujących się „na zachód” w poszukiwaniu lepszych perspektyw na przyszłość. Bezpośrednią konsekwencją emigracji naszych rodaków, szczególnie w odniesieniu do tych planujących stały pobyt poza granicami Polski, jest skomplikowanie ich sytuacji prawnej, co bardzo często wynika z mieszania się reżimów prawnych kraju pochodzenia oraz kraju, w którym taki obywatel przebywa w danej chwili. I chociaż fakt wiążących nasze państwo regulacji prawa międzynarodowego, wypracowane standardy orzecznicze, jak również korzyści wynikające z łatwości wymiany informacji między poszczególnymi krajami, powinny znacząco wpływać na sprawność takich postępowań, to na podstawie ostatnich doświadczeń naszej kancelarii należy uznać, że procedura uznania przez polski wymiar sprawiedliwości orzeczeń organów zagranicznych w praktyce nadal przysparza uczestnikom takich postępowań wiele problemów. To właśnie możliwość reprezentacji Klientów w sprawach z zakresu uznania orzeczenia rozwodowego organu zagranicznego stała się dla nas inspiracją do krótkiego opisu tego zagadnienia. 

W pierwszej kolejności spójrzmy na obowiązujące przepisy – regulacje dotyczące omawianej problematyki znaleźć możemy w artykułach 1145 – 11491 k.p.c. Już na wstępie wypada poświęcić kilka zdań samemu pojęciu orzeczenia zagranicznegoktóre w tym konkretnym przypadku należy rozumieć znacznie szerzej, ponieważ będzie się ono odnosić do wszelkich rozstrzygnięć organu danego państwa, które w obowiązującym tam systemie wywołują dla danej strony skutki prawne. Mówiąc wprost – jeśli rozstrzygnięcie rodzi skutki prawne w państwie orzekającym, a jego forma jest inna niż ta przewidziana przepisami obowiązującymi w prawie polskim, to taki dokument (przy założeniu, że spełnia wszelkie warunki formalne w państwie orzekającym), nie może być pozbawiony wartości prawnej odpowiadającej cechom orzeczenia sądowego wydanego w Polsce. Na takie stanowisko wskazuje postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1997 roku, sygn. akt I CR 9/77. Warto w tej części jeszcze nadmienić, iż na etapie postępowania przed polskim sądem dojdzie w tej sytuacji do tzw. podwójnej kwalifikacji zagranicznego orzeczenia sądowego, która będzie polegała na badaniu cech aktu prawnego zagranicznego w oparciu o zasady procesowe tego państwa, a następnie analizy takiego orzeczenia w odniesieniu do przewidzianej przepisami procedury, ujętej w prawie polskim[2].

 Następnie przepis art. 1146 k.p.c., który stanowi enumeratywny katalog przeszkód uznania przez sąd krajowy orzeczeń organów zagranicznych. Z przepisu wynika:

1) brak uznania przez Sąd, jeśli orzeczenie nie jest prawomocne w państwie wydającym orzeczenie; 

2) brak uznania przez Sąd, jeśli orzeczenie zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich; 

3) brak uznania przez Sąd, jeśli w toku prowadzonych czynności zostanie wykazane, iż pozwanemu, który nie wdał się w spór co do istoty sprawy, nie doręczono należycie i w czasie umożliwiającym podjęcie obrony pisma wszczynającego postępowanie; 

4) brak uznania przez Sąd, jeśli strona w toku postępowania była pozbawiona możności obrony; 

5)  brak uznania przez Sąd, jeśli sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła w Rzeczypospolitej Polskiej wcześniej niż przed sądem państwa obcego; 

6)  brak uznania przez Sąd, jeśli orzeczenie jest sprzeczne z wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego albo wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym przesłanki jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej, zapadłymi w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami; 

7) brak uznania przez Sąd, jeśli byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). 

Przepis art. 1147 i nast. odnoszą się do formalnych zobowiązań Wnioskodawców na etapie składania samego wniosków – dotyczy to m.in. przedłożenia urzędowego odpisu takiego orzeczenia, czy też wskazania jego prawomocności. Co do zasady obowiązkiem Wnioskodawcy jest przedłożenie uwierzytelnionych przekładów tych dokumentów na język polski. 

Przy okazji przywołanych wyżej przepisów problemem, z którym zetknęliśmy się w ramach naszej praktyki kancelaryjnej był niewątpliwie brak uznania przez sąd dokumentów, które zdaniem Wnioskodawców nie wyczerpywały negatywnych przesłanek zawartych w art. 1146 k.p.c. Tym samym na etapie badania przedłożonego przez Wnioskodawców dokumentu zagranicznego, dochodziło do błędnej interpretacji przez sąd krajowy, co rodziło negatywne konsekwencje procesowe dla strony takiego postępowania. Co warto podkreślić, aby w pewien sposób przedstawić problematykę, z którą musiał się zetknąć skład orzekający w I instancji – sprawa dotyczyła dokumentu pochodzącego pierwotnie z kraju spoza Unii Europejskiej, co realnie mogło wymagać większego nakładu pracy na etapie weryfikacji dokumentu na tle obowiązującego w tym kraju porządku prawnego. W przedmiotowej sprawie, orzeczeniem rozwodowym był bowiem akt notarialny – rzecz absolutnie niecodzienna w europejskiej kulturze prawnej. Skład orzekający w pierwszej instancji dokument ten zinterpretował jako zaskarżalny, a tym samym jako orzeczenie nie dające podstaw do uznania. Dopiero wniesione przed Sąd Apelacyjny w Katowicach zażalenie pełnomocnika Wnioskodawcy przyniosło oczekiwane rozwiązanie w postaci uznania aktu notarialnego za prawomocny, a tym samym wywołującego skutki prawne w rodzimym systemie prawnym. 

Podsumowując, można pokusić się o dwa wnioski – po pierwsze, bardzo łatwo jest formułować zarzuty wobec składu orzekającego w sytuacji, w której wkraczamy w szeroko pojęte postępowanie międzynarodowe cywilne. Zakres takiego postępowania znacząco wykracza poza normy europejskiej kultury prawnej. Fakt zetknięcia się ze zgoła odmiennym systemem legislacyjnym, w którym próżno doszukiwać się bezpośrednich odniesień do rodzimego prawa niewątpliwie zawsze będzie wymagał podejścia interdyscyplinarnego. Druga kwestia, to korzystanie z nowoczesnych narzędzi i form komunikacji, które w znaczący sposób rozszerzają możliwości poszukiwania rozwiązań przez współczesnych prawników. W przypadku działań podjętych przez kancelarię, kluczem do rozwiązania problemu było podjęcie konsultacji z kancelarią zagraniczną, w celu uzyskania niezbędnych informacji dotyczących pozyskanych dokumentów rozwodowych. Dzięki otrzymanej wiedzy, w sposób skuteczny można było podjąć obronę interesów Wnioskodawcy poprzez wniesienie zasadnej apelacji. 

Zastrzegam, że informacje zawarte w artykule mają charakter ogólny i nie stanowią opinii prawnej. W związku z czym Kancelaria nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za wykorzystanie niniejszych informacji bez uprzedniej konsultacji.

Konrad Kwaśny/adw. Piotr Turczański

k.kwasny@turczanski.pl/kancelaria@turczanski.pl


[1] Dane na podstawie tzw. Zasobów imigracyjnych Polaków w innych krajach GUS uwzględniające lata 2004-2020.https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2020,2,14.html

[2] T. Demendecki [red.], Mechanizmy uznania lub odmowy uznania orzeczenia sądu państwa obcego w sprawach cywilnych przez sąd polski – analiza de lege lata i wnioski de lege ferenda, Warszawa 2019 r., https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2019/07/IWS_Demendecki-red._Mechanizm-uznania-lub-odmowy-uznania-orzeczenia-sądu-państwa-obcego-w-sprawach-cywilnych-1.pdf (dostęp 23.09.2022).

Poinformuj znajomych

Inne artykuły na blogu

Polityka prywatności i plików cookies

Zgodnie z z art. 13 ust. 1−2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119, s. 1) – dalej RODO – informujemy, że niniejszy dokumenty reguluje zasady przetwarzania Państwa danych osobowych i wykorzystywania plików cookies w związku z korzystaniem z naszej strony internetowej i kontaktami e-mailowymi lub telefonicznymi.

Podstawowe dane:

  • Adres strony internetowej: ………………………………….. (zwana dalej „stroną”)
  • Administrator Państwa danych osobowych:  ……………………. (zwany dalej „administratorem”)
  • Adres kontaktowy: ………………………….

Skrócona wersja – najważniejsze informacje:

  • Kontaktując się z nami, przekazują nam Państwo swoje dane osobowe, a my gwarantujemy, że Państwa dane pozostaną poufne, bezpieczne i nie zostaną udostępnione jakimkolwiek podmiotom trzecim bez Państwa wyraźnej zgody.
  • Powierzamy przetwarzanie danych osobowych tylko sprawdzonym i zaufanym podmiotom świadczącym usługi związane z przetwarzaniem danych osobowych.
  • Korzystamy z narzędzi analitycznych Google Analytics, które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  • Wykorzystujemy pliki cookies własne w celu prawidłowego działania strony.

Jeżeli powyższe informacje nie są dla Państwa wystarczające, poniżej znajdują się dalej idące szczegóły:

§1 Dane osobowe

  1. Osoba odwiedzająca stronę lub  kontaktująca się z Administratorem za pośrednictwem poczty elektronicznej bądź telefonu (zwana dalej „użytkownikiem”) może przekazywać swoje dane osobowe Administratorowi za pomocą dostępnych form kontaktu,
  2. Administratorem danych osobowych Użytkownika jest Administrator.
  3. Dane przekazane Administratorowi  przetwarzane są w celach wyszczególnionych w §2
  4. Administrator gwarantuje poufność wszelkich przekazanych mu danych osobowych.
  5. Podanie danych jest zawsze dobrowolne, ale niezbędne do podjęcia przez Użytkownika kontaktu,
  6. Dane osobowe są gromadzone z należytą starannością i odpowiednio chronione przed dostępem do nich przez osoby do tego nieupoważnione.
  7. Dane osobowe użytkownika będą przetwarzane do zakończenia komunikacji z nami lub, w razie podjęcia współpracy do końca okresu przedawnienia potencjalnych roszczeń z umowy. Dane zawarte na fakturach będą przetwarzane do końca okresu, przez który przepisy prawa wymagają przechowywać dokumentację rachunkową. Ponadto, część danych może być również przetwarzana po upływie wskazanych wcześniej okresów przez czas prowadzenia przez nas działalności gospodarczej w celach archiwalnych, analitycznych i statystycznych opisanych bardziej szczegółowo w §2
  8. Użytkownikowi przysługują następujące uprawnienia:
    • prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania,
    • prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania,
    • prawo do przenoszenia danych,
    • prawo do cofnięcia zgody na przetwarzanie danych osobowych w określonym celu, jeżeli Użytkownik uprzednio taką zgodę wyraził,
    • prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez Administratora

§2 Cele i podstawy przetwarzania

Dane przetwarzane są w następujących celach:

  • odpowiedź zwrotna na otrzymane zapytanie w związku z prośbą o taki kontakt skierowaną do nas – podstawą prawną przetwarzania danych jest zgoda użytkownika wynikająca z zainicjowania z nami kontaktu (art. 6 ust. 1 lit. a RODO),
  • archiwizacja korespondencji przychodzącej i wychodzącej na wypadek potrzeby wykazania jej przebiegu, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),wykonania
  • jeżeli nasz kontakt doprowadzi do nawiązania współpracy, dane będą następnie przetwarzane w celu wykonanie zawartej z nami umowy (art. 6 ust. 1 lit. b RODO)
  • wystawianie faktur, prowadzenie i przechowywanie dokumentacji rachunkowej (art. 6 ust. 1 lit. c RODO),
  • cele archiwalne (dowodowe) na wypadek prawnej potrzeby wykazania faktów oraz w celu ewentualnego ustalenia, dochodzenia lub obrony przed roszczeniami, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • cele analityczne, takie jak dobór usług do naszych klientów, optymalizacja naszych produktów lub usług na podstawie uwag klientów, optymalizacja procesów obsługi na podstawie przebiegu obsługi sprzedaży i posprzedażowej, co jest naszym prawnie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO),
  • badanie satysfakcji klientów i określanie jakości naszej obsługi, co jest naszym prawie uzasadnionym interesem (art. 6 ust. 1 lit. f RODO).

§3 Odbiorcy danych/podprzetwarzający dane osobowe

  1. Dane osobowe użytkownika możemy udostępniać naszym podwykonawcom, czyli podmiotom, z których usług korzystamy przy przetwarzaniu danych osobowych
  2. Dane osobowe użytkownika mogą być przekazywane do państw trzecich (znajdujących się poza Unią Europejską). Odpowiednie zabezpieczenia danych są zapewnione poprzez zatwierdzony mechanizm certyfikacji w połączeniu z egzekwowalnymi zobowiązaniami odbiorcy danych do odpowiednich zabezpieczeń (program Privacy Shield).
  3. Poniżej znajduje się lista możliwych odbiorców danych Użytkownika:
    • Osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych, wspierające bieżącą działalność administrator
    • Dostawca oprogramowania księgowego,
    • Dostawca oprogramowania do zarządzania projektami,
    • Dostawca pakietu biurowego,
    • Firma utrzymująca stronę na serwerze (hostingodawca),
    • Firma utrzymująca pocztę elektroniczną administratora (dostawca serwera pocztowego),
    • Odpowiednie organy publiczne w zakresie, w jakim Administrator jest zobowiązany do udostępnienia im danych.

§4 Pliki Cookies

  1. Pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) stanowią dane informatyczne, w szczególności pliki tekstowe, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika naszej strony internetowej i przeznaczone są do korzystania z podstron tejże strony. Cookies zazwyczaj zawierają nazwę strony internetowej, z której pochodzą, czas przechowywania ich na urządzeniu końcowym oraz unikalny numer.
  2. Pliki cookies wykorzystywane są w celu:
    • dostosowania zawartości strony internetowej do preferencji Użytkownika oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych; w szczególności pliki te pozwalają rozpoznać urządzenie Użytkownika strony internetowej i odpowiednio wyświetlić stronę internetową, dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb;
    • tworzenia statystyk, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy strony internetowej korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości;
    • utrzymanie sesji Użytkownika strony internetowej (po zalogowaniu), dzięki której Użytkownik nie musi na każdej podstronie strony internetowej ponownie wpisywać loginu i hasła;
  3. Na naszej stronie internetowej stosowane są dwa zasadnicze rodzaje plików cookies: „sesyjne”  (session cookies) oraz „stałe” (persistent cookies). Cookies „sesyjne” są plikami tymczasowymi, które przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika do czasu wylogowania, opuszczenia strony internetowej lub wyłączenia oprogramowania (przeglądarki internetowej). „Stałe” pliki cookies przechowywane są w urządzeniu końcowym Użytkownika przez czas określony w parametrach plików cookies lub do czasu ich usunięcia przez Użytkownika.
  4. W ramach strony internetowej stosowane są lub mogą być stosowane następujące rodzaje plików cookies:
    • „niezbędne” pliki cookies, umożliwiające korzystanie z usług dostępnych w ramach strony internetowej, np. uwierzytelniające pliki cookies wykorzystywane do usług wymagających uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • pliki cookies służące do zapewnienia bezpieczeństwa, np. wykorzystywane do wykrywania nadużyć w zakresie uwierzytelniania w ramach strony internetowej;
    • „wydajnościowe” pliki cookies, umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania ze stron internetowych strony internetowej;
    • „funkcjonalne” pliki cookies, umożliwiające „zapamiętanie” wybranych przez Użytkownika ustawień i personalizację interfejsu Użytkownika, np. w zakresie wybranego języka lub regionu, z którego pochodzi Użytkownik, rozmiaru czcionki, wyglądu strony internetowej itp.;
    • „analityczne” – np. Google Analytics , które zbierają informacje na temat odwiedzin strony, takie jak podstrony, czas spędzony na stronie czy przejścia pomiędzy poszczególnymi podstronami. W tym celu wykorzystywane są pliki cookies firmy Google LLC dotyczące usługi Google Analytics.
  5. W wielu przypadkach oprogramowanie służące do przeglądania stron internetowych (przeglądarka internetowa) domyślnie dopuszcza przechowywanie plików cookies w urządzeniu końcowym Użytkownika. Użytkownicy strony internetowej mogą dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących plików cookies. Ustawienia te mogą zostać zmienione w szczególności w taki sposób, aby blokować automatyczną obsługę plików cookies w ustawieniach przeglądarki internetowej bądź informować o ich każdorazowym zamieszczeniu w urządzeniu Użytkownika strony internetowej. Szczegółowe informacje o możliwości i sposobach obsługi plików cookies dostępne są w ustawieniach oprogramowania (przeglądarki internetowej).
  6. Ograniczenia stosowania plików cookies mogą wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie internetowej.
  7. Pliki cookies zamieszczane w urządzeniu końcowym Użytkownika strony internetowej i wykorzystywane mogą być również przez współpracujących z operatorem strony internetowej reklamodawców, partnerów, firmy analityczno-badawcze oraz dostawców aplikacji multimedialnych.

 

§5 Logi serwera

  1. Korzystanie ze strony wiąże się z przesyłaniem zapytań do serwera, na którym przechowywana jest strona. Każde zapytanie skierowane do serwera zapisywane jest w logach serwera.
  2. Logi obejmują m.in. adres IP użytkownika, datę i czas serwera, informacje o przeglądarce internetowej i systemie operacyjnym.. Logi mogą być zapisywane i przechowywane są na serwerze.
  3. Dane zapisane w logach serwera nie są kojarzone z konkretnymi osobami korzystającymi ze strony i nie są wykorzystywane przez nas w celu identyfikacji użytkownika.
  4. Logi serwera stanowią wyłącznie materiał pomocniczy służący do administrowania stroną, a ich zawartość nie jest ujawniana nikomu poza osobami upoważnionymi do administrowania serwerem.

Strona wykorzystuje pliki cookies w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie. Ustawienia przechowywania cookies można zmienić w przeglądarce. Więcej informacji…